Μαθητικά Δικαιώματα και άλλα χρήσιμα. [Παναγιώτης Πάπουλης].

Μαθητικά Δικαιώματα

και άλλα χρήσιμα.

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Μέρος Δεύτερο - Aτoμικά και κoινωνικά δικαιώματα

1. H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες· η ανάπτυξη και η προαγωγή τoυς αποτελεί υποχρέωση τoυ Kράτoυς. H ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από τo καθήκον της υπακοής στo Σύνταγμα.

2. H παιδεία απoτελεί βασική απoστoλή τoυ Kράτoυς και έχει σκoπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τoυς σε ελεύθερoυς και υπεύθυνoυς πoλίτες.

3. Tα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης δεν μπoρεί να είναι λιγότερα από εννέα.

4. Όλoι oι Έλληνες έχoυν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. To Kράτoς ενισχύει τoυς σπoυδαστές πoυ διακρίνoνται, καθώς και αυτoύς πoυ έχoυν ανάγκη από βoήθεια ή ειδική πρoστασία, ανάλoγα με τις ικανότητές τoυς.

5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται απoκλειστικά από ιδρύματα πoυ απoτελoύν νoμικά πρόσωπα δημoσίoυ δικαίoυ με πλήρη αυτoδιoίκηση. Tα ιδρύματα αυτά τελoύν υπό την επoπτεία τoυ Kράτoυς, έχoυν δικαίωμα να ενισχύoνται oικoνoμικά από αυτό και λειτoυργoύν σύμφωνα με τoυς νόμoυς πoυ αφoρoύν τoυς oργανισμoύς τoυς. Συγχώνευση ή κατάτμηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπoρεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως νόμoς oρίζει. Eιδικός νόμoς oρίζει όσα αφoρoύν τoυς φoιτητικoύς συλλόγoυς και τη συμμετoχή των σπoυδαστών σ' αυτoύς.

6. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιoι λειτoυργoί. To υπόλoιπo διδακτικό πρoσωπικό τoυς επιτελεί επίσης δημόσιo λειτoύργημα, με τις πρoϋπoθέσεις πoυ νόμoς oρίζει. Tα σχετικά με την κατάσταση όλων αυτών των πρoσώπων καθoρίζoνται από τoυς oργανισμoύς των oικείων ιδρυμάτων. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν μπoρoύν να παυθoύν πρoτoύ λήξει σύμφωνα με τo νόμo o χρόνoς υπηρεσίας τoυς παρά μόνo με τις oυσιαστικές πρoϋπoθέσεις πoυ πρoβλέπoνται στo άρθρo 88 παράγραφoς 4 και ύστερα από απόφαση συμβoυλίoυ πoυ απoτελείται κατά πλειoψηφία από ανώτατoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς, όπως νόμoς oρίζει. Nόμoς oρίζει τo όριo της ηλικίας των καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων· εωσότoυ εκδoθεί o νόμoς αυτός oι καθηγητές πoυ υπηρετoύν απoχωρoύν αυτoδικαίως μόλις λήξει τo ακαδημαϊκό έτoς μέσα στo oπoίo συμπληρώνoυν τo εξηκoστό έβδoμo έτoς της ηλικίας τoυς.

7. H επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από τo Kράτoς και με σχoλές ανώτερης βαθμίδας για χρoνικό διάστημα όχι μεγαλύτερo από τρία χρόνια, όπως πρoβλέπεται ειδικότερα από τo νόμo, πoυ oρίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων απoφoιτoύν από τις σχoλές αυτές.

8. Nόμoς oρίζει τις πρoϋποθέσεις και τoυς όρoυς χoρήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτoυργία εκπαιδευτηρίων πoυ δεν ανήκoυν στo Kράτoς, τα σχετικά με την επoπτεία πoυ ασκείται πάνω σ' αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυ διδακτικoύ πρoσωπικoύ τoυς. H σύσταση ανώτατων σχoλών από ιδιώτες απαγoρεύεται.

9. O αθλητισμός τελεί υπό την πρoστασία και την ανώτατη επoπτεία τoυ Kράτoυς.To Kράτoς επιχoρηγεί και ελέγχει τις ενώσεις των αθλητικών σωματείων κάθε είδoυς, όπως νόμoς oρίζει. Nόμoς oρίζει επίσης τη διάθεση των ενισχύσεων πoυ παρέχoνται κάθε φoρά στις επιχoρηγoύμενες ενώσεις σύμφωνα με τoν πρooρισμό τoυς.

 

7+1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
 

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:
1. Δικαίωμα εγγραφής και φοίτησης : Κάθε παιδί δικαιούται να εγγράφεται στο σχολείο και να παρακολουθεί τα διδασκόμενα μαθήματα. Στο σχολείο γίνονται δεκτά και τα παιδιά που οι γονείς τους δεν έχουν νόμιμη διαμονή στη χώρα, καθώς και αυτά που δεν διαθέτουν νόμιμα δικαιολογητικά, αρκεί να έχουν εμβολιασθεί και οι γονείς ή κηδεμόνες τους να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση για τα στοιχεία τους. Μέχρι την ηλικία των 16 χρόνων και έως την Γ΄ τάξη του Γυμνασίου (9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση) οι γονείς έχουν υποχρέωση να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο, ειδάλλως διαπράττουν ποινικό αδίκημα (ν. 1566/85). Τα σχολεία πρέπει να παίρνουν άμεσα και ουσιαστικά μέτρα για να αποτρέπουν την εγκατάλειψη και να ενθαρρύνουν τη συνέχιση των σπουδών από τους μαθητές.

2. Δικαίωμα διευκόλυνσης στην πρόσβαση : Τα παιδιά που μένουν μακριά από το σχολείο πρέπει να διευκολύνονται από τη νομαρχία ή τον δήμο της περιοχής τους για να πηγαίνουν στην σχολική μονάδα που βρίσκεται πιο κοντά στην κατοικία τους (μίσθωση λεωφορείων, ταξί κλπ). Το μέτρο αυτό ισχύει και για τα παιδιά που μένουν σε καταυλισμούς ή απομονωμένους οικισμούς.
3. Δικαίωμα μη διάκρισης: Κανένα παιδί δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο διάκρισης στο σχολείο, για το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, την καταγωγή, τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ή την κατάσταση της υγείας του.
4. Δικαίωμα ποιότητας σπουδών - Δικαίωμα υγιεινής και ασφάλειας: Η δωρεάν εκπαίδευση για όλα τα παιδιά πρέπει να συνδυάζεται με κατάλληλες σχολικές εγκαταστάσεις, έγκαιρο διορισμό επαρκούς αριθμού εκπαιδευτικών, παροχή σχολικών βοηθημάτων και διεξαγωγή των μαθημάτων, σύμφωνα με το εγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Οι σχολικοί χώροι πρέπει να παρέχουν ασφάλεια και να πληρούν τους όρους υγιεινής, με τακτική καθαριότητα και αποτροπή περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην υγεία των μαθητών.

5. Δικαίωμα εξειδικευμένης εκπαίδευσης: Οι μαθητές που δεν μιλούν την Ελληνική γλώσσα πρέπει να διευκολύνονται με από τη λειτουργία τάξεων υποδοχής και υποστηρικτικών μαθημάτων με τη βοήθεια ειδικών σχολικών εγχειριδίων, ενώ τα παιδιά άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες πρέπει να αξιολογούνται από τα αρμόδια κέντρα (Κ.Δ.Α.Υ.) και να έχουν κατάλληλη στήριξη και δυνατότητα συμμετοχής στην εκπαίδευση σύμφωνα με τις κλίσεις και ικανότητές τους.

6. Δικαίωμα σεβασμού της προσωπικότητας και της αξιοπρέπειας: Κάθε μαθητής και μαθήτρια πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό ως αυτόνομη προσωπικότητα που έχει δικαιώματα και δυνατότητες. Η εφαρμογή της σχολικής πειθαρχίας πρέπει να γίνεται με τρόπο που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, εξαντλώντας τα παιδαγωγικά μέσα σωφρονισμού, και αποφεύγοντας το στιγματισμό και τη διαπόμπευση.

7. Δικαίωμα ενημέρωσης, έκφρασης απόψεων και διαλόγου: Το σχολείο έχει υποχρέωση να ενημερώνει τους μαθητές για τα δικαιώματά τους και οι μαθητές έχουν δικαίωμα έκφρασης των απόψεών τους ατομικά και συλλογικά. Ο διάλογος και η συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων για ζητήματα που τα αφορούν πρέπει να είναι βασικό συστατικό της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

8. Δικαίωμα προστασίας από τη βία: Οι μαθητές πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφής βία και προσβλητική συμπεριφορά.

ΑΝΟΙΧΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ ΤΟΥΣ
 

Καλή σχολική χρονιά, δάσκαλε! Καλώς ξανάρθες στο «μαγικό» κόσμο της εκπαίδευσης.
 

Προσγειώσου! Προσγειώσου στο μισθό που σε εξαναγκάζει σε δεύτερη δουλειά... Προσγειώσου στο συνωστισμό των τάξεων των παιδιών από διαφορετικές πατρίδες... Προσγειώσου στο σχολείο - «φυλακή», στη διπλή βάρδια, στο «γραφείο των καθηγητών» όπου πιθανόν να μην έχεις ούτε γραφείο ούτε καρέκλα... Προσγειώσου στο σχολείο - απομίμηση φροντιστηρίου... Προσγειώσου στον παιδαγωγικό σου ρόλο που όλο και περισσότερο εξουθενώνεται από το ρόλο του εξεταστή, του επιτηρητή, του συμβολαιογράφου επιδόσεων... Προσγειώσου στα διδακτικά καθήκοντά σου που όλο και περισσότερο «χαρακώνονται» από τις γραφειοκρατικές - διοικητικές υποχρεώσεις που θα σου αναθέσουν... Προσγειώσου στα δεκάδες μάτια των δυσαρεστημένων μαθητών οι οποίοι προετοιμάζονται μέρα - νύχτα στο διπλανό φροντιστήριο... Προσγειώσου στα καχύποπτα μάτια των γονιών που πληρώνουν μια περιουσία έξω από το σχολείο για την εκπαίδευση των παιδιών τους και έχουν μάθει να σε θεωρούν υπεύθυνο γι' αυτό... Προσγειώσου στη λάσπη του «τεμπέλη», του «ιδιαιτεράκια», στις ταμπέλες που σου έχουν έντεχνα φορέσει οι κυβερνήσεις μέσω των ηλεκτρονικών τους κουβερνάντων... Προσγειώσου στην ευθυνοφοβία κάποιου διευθυντή που δεν σε εμπιστεύεται και «επικοινωνεί» μαζί σου μέσω της απειλής της αξιολόγησης που έρχεται... Προσγειώσου στη νοοτροπία κάποιων συναδέλφων που περιμένουν να σου φορτώσουν ιεραρχικά ό,τι κάποιοι άλλοι παλιότερα φόρτωσαν σ' αυτούς...

Προσγειώσου και αμέσως απογειώσου! Υπολόγισε τις δυσκολίες και ταυτόχρονα περιφρόνησέ τες! Άφησε τα οράματά σου, τις προσδοκίες σου να υπερβούν τους τέσσερις τοίχους του σχολείου και τους χαμηλούς ορίζοντες ενός προκατασκευασμένου ρεαλισμού.

Αρνήσου στο κράτος - εργοδότη να σου φέρεται σαν επιχειρηματίας και θέλει το σχολείο ένα εμπορικό μαγαζί και τον εκπαιδευτικό έναν κακοπληρωμένο και υπάκουο υπάλληλό του. Απαίτησε ό,τι σου ανήκει για να ζεις με αξιοπρέπεια.

Μετάτρεψε το σχολείο από χώρο «εξεταστικής θυσίας», από μια άχαρη και ψυχρή «αίθουσα αναμονής» στην οποία αναγκαστικά περιμένει ο μαθητής μέχρι να έρθει η ώρα του μοιράσματος των τίτλων, σε χώρο γνώσης, διεκδίκησης, ζωής.

Υπονόμευσε την ανταγωνιστική σχολική ατμόσφαιρα, δημιουργώντας όρους συνεργασίας, επιβραβεύοντας τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη, επιχειρηματολογώντας υπέρ της θέσης, ότι «τα καλύτερα όνειρα στη ζωή μας είναι τα συλλογικά!».

Γνώρισε τους μαθητές σου όχι μόνο με το αυστηρό κριτήριο της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους στο σχολείο, αλλά με τα βασικά στοιχεία της κοινωνικής τους ταυτότητας. Δώσε στις τάξεις ένα άλλο χρώμα, πιο ανθρώπινο, πιο ζωηρό, πιο κοινωνικό. Επισήμανε σε όλους τους τόνους και προς όλες τις κατευθύνσεις ότι το σχολικό σύστημα δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργεί παραμελημένα παιδιά.

Σκύψε πάνω στα παιδιά των «τελευταίων θρανίων», αφουγκράσου τις ανάγκες τους, μάθε τους γράμματα. Στάσου στα ξένα παιδιά, πλησίασέ τα, κατάλαβε ότι δεν είναι αυτά το πρόβλημα, αντίθετα αυτά έχουν χίλια προβλήματα. Μην επιτρέψεις, από συναδελφική αλληλεγγύη, σε κανέναν να κάνει το «στιγματισμό» διδακτέα ύλη για το μαθητή.

Πείσε τους μαθητές σου ότι οι σχέσεις σας μπορούν να πάψουν να είναι ανταγωνιστικές όταν η ουσιαστική συμμετοχή τους στη σχολική ζωή θα δρομολογηθεί στους όρους θέσπισης και τήρησης κανόνων που θα εξασφαλίζουν δικαιώματα και καθήκοντα σε όλους.

Αφόπλισε τον ωχαδελφισμό, τη λογική τού «τόσα παίρνω, τόσο δουλεύω». Κατέβασε την καρδιά σου από την έδρα, αφουγκράσου τα χτυποκάρδια, μετάτρεψε τους μαθητές σου σε παρατηρητές - δράστες, διέγειρε την παρατηρητικότητά τους, ανάγκασέ τους να πάρουν αποφάσεις, δώσε τους επιχειρήματα, ώθησέ τους στη συνειδητοποίηση.

Αρνήσου τη λογική των «πέτσινων προγραμμάτων» της ενισχυτικής διδασκαλίας, ενίσχυσε, όπως εσύ πολύ καλά ξέρεις, την ουσιαστική ενισχυτική διδασκαλία, διεκδικώντας τους μαθητές από τους εργολάβους των εξετάσεων (φροντιστήρια) αναδεικνύοντας το πρότυπο του δημόσιου δασκάλου, αγωνιστή της γνώσης.

Πρόβαλε το ρόλο του δασκάλου - εμψυχωτή, αρνήσου τη μετατροπή σου σε μικρόψυχο ελεγκτή, σε συμβολαιογράφο επιδόσεων, μην αφήνεις να σε μετατρέψουν σε κακοπληρωμένο τεχνικό χωρίς διάθεση και χαμόγελο.

Δείξε στην ελληνική κοινωνία, στους εργαζόμενους, στη νεολαία, ότι απέναντι στην εκπαιδευτική πολιτική που δημιουργεί «εξεταστικά ναρκοπέδια», που ροκανίζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς μετατρέποντας τη γνώση σε εμπόρευμα, εσύ ο εκπαιδευτικός, με τη δουλειά σου, με την ευθύνη σου, με τους αγώνες και τις διεκδικήσεις σου, προβάλλεις το σχολείο των αναγκών και των οραμάτων σου.

9 «ΟΔΗΓΙΕΣ» ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΣ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΤΟΛΜΟΥΝ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΝ

Η «απομαγνητοφώνηση» των μαθητικών συνομιλιών θα έφερνε στο προσκήνιο τη «γραμματική και το συντακτικό» ενός αισθήματος δυσαρέσκειας και έλλειψης ικανοποίησης από τη συμμετοχή τους στη σχολική ζωή και τη μαθησιακή διαδικασία, σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα - κέντρο πιέσεων και αρένα ανελέητου ανταγωνισμού, στο οποίο τα περιθώρια για αυθορμητισμό, ανάληψη πρωτοβουλιών, άσκηση κριτικής, προώθηση διαλόγου -λειτουργίες που «δένονται» με ένα νήμα με τις ανάγκες και τις προδιαθέσεις της νέας γενιάς- «αραχνιάζουν» στα «πρακτικά» των διακηρύξεων της επίσημης εκπαιδευτικής πολιτικής.

Μέσα στο κύμα των μαθητικών επικρίσεων και της αμφισβήτησης της λογικής του υπαρκτού σχολείου ξεχωρίζει ένα πρόσωπο, ο εκπαιδευτικός. Είναι ο «σημαντικός άλλος», η μόνη εμφανής φιγούρα της «ανώνυμης» σχολικής μηχανής, που στα «επεισόδια» των μαθητικών συζητήσεων παρουσιάζεται, υπαινικτικά, με μια θαυματουργική δύναμη, άλλοτε θεία και άλλοτε διαβολική, άλλοτε σα φορέας σωτηρίας και άλλοτε σα φορέας απώλειας. Ο δάσκαλος που αγαπήθηκε και ο δάσκαλος που μισήθηκε, είναι προφανώς δύο διαφορετικά πρόσωπα, χαραγμένα βαθιά, στις εμπειρίες και στις αναπαραστάσεις όλων, μαθητών και αποφοίτων, μικρών και μεγάλων, γεγονός που υποδηλώνει τον κεντρικό ρόλο που πιστεύεται ότι διαδραματίζει ο εκπαιδευτικός στη σχολική «σταδιοδρομία» του μαθητή. Βέβαια, η σχέση εκπαιδευτικού - μαθητή είναι, στα βασικά και αποφασιστικά της σημεία, μια σχέση θεσμική, όσο κι αν πολλές φορές στα μάτια των μαθητών φαντάζει ως προσωπική. Αυτό σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές προσδιορίζεται με νόμους και διατάξεις, ανεξάρτητα από τις προσωπικές διαθέσεις καθώς κάθε εκπαιδευτικός είναι «θεσμικά» υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει προς τους μαθητές του ένα minimum από την εξουσία που του παρέχει η θέση του στο σχολείο (διδασκαλία ορισμένης ύλης, εξέταση, βαθμολογία, απουσίες, ποινές, κ.λπ) πρακτική που δημιουργεί «αυτεπαγγέλτως» αντιθέσεις, σε κάποιες περιπτώσεις εκρηκτικές. Όμως, αν είναι δύσκολη με τη συγκεκριμένη δομή και λειτουργία του υπαρκτού εκπαιδευτικού συστήματος, η λύση βασικών αντιθέσεων μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων σε διαπροσωπική βάση, είναι σίγουρο ότι η ανίχνευση του «μαύρου κουτιού» της αίθουσας διδασκαλίας και των μαθητικών βιωμάτων, οριοθετούν τα χαρακτηριστικά του «δασκάλου που αγαπήσαμε».

1. Η ΤΑΞΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΙΑΙΑ!
«Δεν χρειάζεται να σαι μάντης για να καταλάβεις. Αρκεί να κοιτάξεις του γονείς συγκεντρωμένους κάθε μέρα στην είσοδο του σχολείου, τους χοντρούς και τους λεπτούς, τους καλοντυμένους και τους φτωχοντυμένους, τους εξαντλημένους και τους ακμαίους» (Dupasc)

Το μαθητικό σώμα είναι ανομοιογενές καθώς προέρχεται από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και διαπερνάται από τις υπάρχουσες κοινωνικές αντιθέσεις. Η σχολική τάξη δεν είναι ενιαία και αυτή η πραγματικότητα είναι τεκμηριωμένη από την έρευνα και την καθημερινή εμπειρία.

«Τι ξέρουμε για τους μαθητές μας; επίδοση, διαγωγή, θέση στο θρανίο» (Γ.Κ., εκπαιδευτικός)

Κάθε μαθητής «κουβαλάει» μαζί του ένα ολόκληρο φορτίο προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών «αποσκευών». Η γνώση που αποκτά ο καθηγητής για τους μαθητές του μοιάζει, πολλές φορές, με τη γνώση που αποκτά ο θεατής για τον ηθοποιό που παίζει κάποιο ρόλο στη θεατρική σκηνή. Η γνώση του δασκάλου για το μαθητή δεν μπορεί να «ρυμουλκείται» με το αυστηρό κριτήριο της επιτυχίας ή της αποτυχίας του στο σχολείο, αλλά πρέπει να περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία της ταυτότητας του παιδιού για την καλύτερη «χαρτογράφηση» της τάξης. Κι αυτό, βέβαια, όχι από την αίσθηση μιας αφηρημένης δικαιοκρισίας αλλά από τη βεβαιότητα ότι μόνο έτσι θα είναι σε θέση να προσεγγίσει τις στάσεις και τις πρακτικές των μαθητών.

2. ΔΙΔΑΞΕ ΜΕ!
Μια σύγχρονη μορφή διδασκαλίας κάνει το μαθητή παρατηρητή - δράστη, του διεγείρει την παρατηρητικότητα, τον αναγκάζει να πάρει αποφάσεις, του δίνει επιχειρήματα αντί να τον ταυτίζει με ιδέες, συναισθήματα ή πρόσωπα, τελικά ωθεί τα συναισθήματά του στη συνειδητοποίηση.Στο παραδοσιακό μάθημα η τάξη είναι τάξη και η κοινωνία είναι κοινωνία. Όμως οι τοίχοι της σχολικής αίθουσας δεν μπορεί να είναι τα όρια της επικοινωνίας και χρειάζεται η σχολική ομάδα να γίνει κοινωνός των προβλημάτων της τοπικής κοινωνίας, μάρτυρας, παρατηρητής και αναλυτής των κοινωνικών ζητημάτων. Ο εκπαιδευτικός απαιτείται να έχει τη γνώση και την ικανότητα να φέρει όλη την κοινωνία στην τάξη όχι με μια παραδοσιακή «επίσκεψη» αλλά αναλύοντας με κάθε ευκαιρία το σύνολο των αντιφάσεων και συγκρούσεών της. Στα πλαίσια αυτά, ο ολιγόλεπτος σχολιασμός πριν από κάθε μάθημα, με οξυδέρκεια και διεισδυτικότητα, των χτεσινών συμβάντων, δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα.

3. ΟΥΤΕ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ, ΟΥΤΕ ΑΝΤΙΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ!
Η συζήτηση που αφορά τις σχολικές ποινές συνήθως επικεντρώνεται στη χρησιμότητα ή όχι των κυρώσεων και ποτέ σχεδόν στο τι προκαλεί τις κυρώσεις. Εμφανίζονται έτσι στους σχολικούς χώρους οι «οπαδοί» των ποινών και οι «αρνητές» τους οι οποίοι δρομολογούν τις θεωρητικές τους αντιθέσεις στο αν πρέπει να επιβάλλονται ποινές, πότε και ποιες, χωρίς, όπως σημειώνει ο Θανάσης Γκότοβος, να αναφέρονται στη γέννηση και τη «βιογραφία» του μαθητικού παραπτώματος το οποίο «ελκύει» την ποινή.
Η παραπάνω λογική, ενώ για τους «οπαδούς» των ποινών παραπέμπει στην αυταρχικότητα, για τους «αρνητές» τους, κοντολογίς γι εκείνους που «καταργούν» τις ποινές, κλείνοντας τα μάτια στο πλαίσιο που λιπαίνει το έδαφος των μαθητικών παραπτωμάτων, γρήγορα οδηγείται σε αδιέξοδο και πολλές φορές στην «κάθετη» αναθεώρηση της προηγούμενης στάσης τους. Μια αντίπαλη πρόταση στη λειτουργία του σχολικού ποινολογίου δεν μπορεί να αντιπαραθέτει στον όποιο θεσμοθετημένο αυταρχισμό μια ηθικιστική λογική που μοιάζει με την «ελεημοσύνη στην επαιτεία που ησυχάζει την ψυχή χωρίς η ζητιανιά να εξαλείφεται». Ο μαθητής δεν έχει ανάγκη ούτε από την αυστηρότητα ούτε από την ανεκτικότητα του εκπαιδευτικού. Αυτό που χρειάζεται είναι η ουσιαστική συμμετοχή του σε μια διαδικασία που θα δρομολογεί τους όρους θέσπισης και τήρησης των κανόνων της σχολικής ζωής που θα εξασφαλίζουν δικαιώματα και καθήκοντα σε όλους. Η στάση του δασκάλου ορίζεται με το αν και κατά πόσο εξυπηρετεί μια ολόκληρη κίνηση προς τα μπρος, με άλλα λόγια αν διαπαιδαγωγεί και διαπαιδαγωγείται σωστά ολόκληρη η ομάδα.

4. ΟΧΙ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ!
«Θυμάμαι ακόμη μια καθηγήτρια που δεν έχανε ευκαιρία να με ξεφτιλίζει μέσα στην τάξη. Είχε πάρει κάποτε μια έκθεσή μου και τη διάβαζε μεγαλόφωνα στην τάξη, με ειρωνευόταν συνέχεια προκαλώντας έντεχνα και τα γέλια των συμμαθητών μου» (Ε.Ν. 36 ετών σήμερα)

ΟΤΑΝ Ο ΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ «ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ» ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΤΗ
Η πρώτη εικόνα που ένα παιδί μπορεί να έχει για τον ίδιο του τον εαυτό είναι συχνά διαμορφωμένη από το σχολείο. Εκεί βρίσκεται για πρώτη φορά αντιμέτωπο με ομάδες παιδιών της ηλικίας του και συγκρίνει τον εαυτό του με τα άτομα που αποτελούν αυτές τις ομάδες. Περισσότερο όμως από τη συμπεριφορά των συμμαθητών του, οι εκτιμήσεις ου γίνονται από τους δασκάλους θα συντελέσουν στο να αναπτύξει το παιδί μέσα του διαθέσεις αυτοεκτίμησης ή αυτοϋποτίμησης. Η εξουσία του δασκάλου φανερώνεται με τη βαθμολογία, τον διαχωρισμό και την απροκάλυπτη εκτίμηση. Αυτά είναι τα λεγόμενα «αντικειμενικά μέσα» που έχει ο δάσκαλος στη διάθεσή του ώστε να εκφράσει την εκτίμησή του για την εργασία του παιδιού. Περισσότερο «ύπουλα» όμως είναι τα υποκειμενικά μέσα, που πολλές φορές ο δάσκαλος δεν συγκρατείται να μην χρησιμοποιήσει. Φανερώνονται μέσα στις κρίσεις, τους συλλογισμούς, τις υποτιμητικές μιμήσεις, την ειρωνεία. Φανερώνονται ακόμα μέσα στη λησμονιά, την εγκατάλειψη, την έλλειψη εκτίμησης, την αδιαφορία. Η φυσική ποινή έχει θεωρητικά αποδυναμωθεί, χωρίς να έχει εντελώς εξοβελιστεί και συνυπάρχει με τη μη λεκτική επίκριση (παιχνίδι βλεμμάτων, γκριμάτσες αποδοκιμασίας) και με τις πιο πολιτισμένες, όχι λιγότερο οδυνηρές μορφές επίπληξης (ειρωνεία, οίκτος, αδιαφορία). Μπορεί η υποτίμηση να συντελέσει στη σχολική αποτυχία και σε διαταραχές στη φοίτηση; Έχει αποδειχθεί ότι όχι δύσκολα μπορεί το υποτιμημένο παιδί να οδηγηθεί στην παθητικότητα, την αδιαφορία ή να περάσει στην αντεπίθεση...

5. ΝΑΙ ΣΤΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ - ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ !
Η σχολική ζωή έχει συρρικνωθεί, η σχολική μάθηση κυριαρχεί έναντι της κοινωνικής μάθησης και αξίες όπως δημοκρατία, συνεργασία, αλληλεγγύη έχουν «παραχωρήσει» τη θέση τους στον ανταγωνισμό, την αντιπαράθεση, τον ατομικισμό, το φθόνο, τη βαθμοθηρία, την υποτέλεια, την κυριαρχία. Η συλλογική προσπάθεια και ευθύνη, η ομαδικότητα -και μέσα σ΄ αυτήν η ανάπτυξη της ατομικότητας- δίνουν τη θέση τους στην παράλογη διάσπαση και σπατάλη δυνάμεων, σ΄ έναν αδιέξοδο ανταγωνισμό που βρίσκεται σε πλήρη αντίφαση με τις ανάγκες και τις προδιαθέσεις της νέας γενιάς που διψά για διανθρώπινη επαφή, ομαδικότητα και συναδελφικότητα. Πολύ σωστά επισημαίνεται από πλήθος ειδικών, εκπαιδευτικών, κοινωνιολόγων και ψυχολόγων ότι αυτό το κλίμα ευνοεί τη δημιουργία αντικοινωνικών συναισθημάτων και τάσεων, όπως η υπεροψία, ο φθόνος, η μνησικακία, η κακεντρέχεια, η υποκρισία και η παθολογική φιλοπρωτία. Στις απαντήσεις των πρώην μαθητών η συνεργασία και η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων αποτελεί μια από τις θετικές εμπειρίες και τα ευχάριστα βιώματά τους. Ο δάσκαλος μπορεί να υπονομεύει την ανταγωνιστική σχολική ατμόσφαιρα, δημιουργώντας όρους συνεργασίας, επιβραβεύοντας τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη, επιχειρηματολογώντας υπέρ της θέσης, ότι «τα καλύτερα όνειρα στη ζωή μας είναι τα συλλογικά!»

6. ΔΙΔΑΞΕ ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ! ΑΚΟΥΣΕ ΚΑΙ ΜΕΝΑ !
Ο δάσκαλος που βολεύεται στο «κοστούμι» - πανοπλία της αυθεντίας και την χρησιμοποιεί μάλιστα και ως εφαλτήριο για το κοινωνικό status του ακυρώνει γρήγορα την επικοινωνιακή σύμβαση, αποξηραίνει κάθε δυνατότητα δημιουργικής - ουσιαστικής σχέσης με τους μαθητές του. Διδάσκουμε μαθαίνοντας, σημαίνει όχι μόνο ότι διαλεκτικά προσεγγίζουμε τη γνώση, αλλά και ότι παίρνουμε από την τάξη καθετί το κοινωνικά χρήσιμο, το αξιοποιήσιμο. Ο καλός δάσκαλος δεν ξέρει μόνο να μιλάει και να μεταδίδει. ξέρει πρώτα να ακούει.

7. ΔΩΣΕ «ΧΡΩΜΑ» ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ !
Διδασκαλία δεν μπορεί να αποτελέσει ο ξύλινος μονόλογος που μετατρέπει τη μαθησιακή διαδικασία σε μια από τις πιο «στημένες» και πιο ασφυκτικές επικοινωνίες στις οποίες συμμετέχει καθημερινά ο μαθητής. Παράλληλα ο σχολικός χώρος δεν είναι απλό θέμα γεωμετρίας ή απλής και ουδέτερης διευθέτησης για τη στέγαση της μαθησιακής διαδικασίας. Η διάταξη των πραγμάτων στην τάξη (θρανία, πίνακες, έδρα, κατά παράταξιν καθίσματα) έχει συγκεκριμένη εσωτερική συνοχή και λογική, το ίδιο και η αρχιτεκτονική των σχολικών χώρων. Η γλώσσα της κίνησης του σώματος μπορεί να αλλάξει. Δώστε στις τάξεις ένα άλλο χρώμα πιο ανθρώπινο, πιο ζωηρό, πιο κοινωνικό.

8. ΑΣΕ ΜΕ ΝΑ ΚΑΝΩ ΛΑΘΟΣ !
Στη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας, ο μαθητής, αρκετές φορές, είναι υποχρεωμένος να απαντήσει στις ερωτήσεις του εκπαιδευτικού που αφορούν κατά βάση το περιεχόμενο του μαθήματος. Η όχι εύστοχη απάντηση του μαθητή, γίνεται αρκετές φορές αντικείμενο επικρίσεων , γεγονός που προετοιμάζει το έδαφος για «αφοπλισμό» του μαθητή. Αντίθετα μια λειτουργική εκμετάλλευση του λάθους, μια δυναμική κατανόησή του μέσα από την οποία δε νοείται πλέον ως αποτυχία, η αναδόμηση του σωστού μέσα από την ευκαιρία του λάθους μπορεί όχι μόνο να μην απογοητεύσει το μαθητή αλλά και να ανοίξει το σύνθετο δρόμο της μάθησης. Η γνώση είναι και αποτέλεσμα σύγκρουσης του σωστού με το λαθεμένο και ακριβώς το λαθεμένο είναι απαραίτητο για τη διατύπωση του ορθού και του κοινωνικά αναγκαίου.

9. ΕΝΘΑΡΡΥΝΕ ΜΕ!
Ο καλός δάσκαλος είναι αυτός που απλώνει το χέρι στην ψυχή του παιδιού και τονώνει αυτό που διαθέτει το καθένα (Μίλτος Κουντουράς)

Το σχολικό σύστημα δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργεί «παραμελημένα» παιδιά. Η ενθάρρυνση μπορεί να γίνει θετικό κίνητρο, ενώ η μείωση της αξίας πλήττει το μαθητή καίρια στην εικόνα που έχει για τον εαυτό του. Το πρώτο βήμα για μια επιτυχημένη επικοινωνιακή - μαθησιακή διαδικασία είναι η ενθάρρυνση.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ και ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ
 

1. Στο ιδιωτικό σχολείο που πηγαίνω δεν μας επέτρεψαν φέτος να κάνουμε μαθητικές εκλογές. Έχουν το δικαίωμα;
Δεν έχουν τέτοιο δικαίωμα. Οι μαθητικές εκλογές αφορούν τα δημόσια και τα ιδιωτικά σχολεία (Κανονισμός λειτουργίας Μαθητικών Κοινοτήτων - Γ2/4094/23.9.86 Δ/γή ΥΠ.Ε.Π.Θ. - Φ.Ε.Κ. 619 τ. Β΄).

ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Γ2/4094/23.9.86 Δ/γή ΥΠ.Ε.Π.Θ. ( Φ.Ε.Κ. 619 τ. Β΄)

Άρθρο 7  ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλες τις σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημόσιες και ιδιωτικές.

2. Ο υπεύθυνος για το τμήμα μου καθηγητής είναι εντελώς αδιάφορος. Μπορούμε να κάνουμε κάποια ενέργεια για να τον αλλάξουμε;
Μπορείτε να το συζητήσετε αρχικά στα πλαίσια συνέλευσης του τμήματός σας. Αμέσως μετά μπορεί το προεδρείο του τμήματος να κάνει μια συζήτηση με τον συγκεκριμένο εκπαιδευτικό. Αν δεν υπάρχει συμφωνία, μπορείτε να φέρετε το θέμα στην διεύθυνση του σχολείου και αν δεν υπάρχει μια αλλαγή της κατάστασης μπορείτε να φέρεται το θέμα στο σύλλογο των εκπαιδευτικών του σχολείου. Παράλληλα έχετε τη δυνατότητα να απευθυνθείτε γραπτά ή προφορικά και στη Διεύθυνση Εκπαίδευσης στην οποία υπάγεται το σχολείο.

3. Έχω το δικαίωμα να μην παρακολουθώ τα μαθήματα θρησκευτικών;
Η νομοθεσία προβλέπει ότι ο μαθητής/τρια μπορεί να μην παρακολουθεί το μάθημα των θρησκευτικών εάν δηλώσει ο ίδιος, εφόσον είναι ενήλικος, ή ο γονέας του, εφόσον είναι ανήλικος, ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί ο μαθητής /τρια να απαλλαγεί και από την προσευχή καθώς και από τον εκκλησιασμό.

Γ2/61723/13-06-2002 ΥΠ.Ε.Π.Θ.

Εγκύκλιος Γ2/61723  Απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών

Ύστερα από την υποβολή ερωτημάτων σχετικά με το θέμα της απαλλαγής των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από το μάθημα των θρησκευτικών, την προσευχή και τον εκκλησιασμό, σας κάνουμε γνωστό ότι η απαλλαγή αυτή πρέπει να στηρίζεται σε δήλωση του ίδιου του μαθητή αν είναι ενήλικος ή των γονέων του αν είναι ανήλικος στην οποία θα αναφέρει ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει. Σε περίπτωση απαλλαγής του μαθητή από την παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών, στη θέση "θρήσκευμα" στον Απολυτήριο Τίτλο δεν υπάρχει λόγος αναγραφής ενδείξεως.

4. Σε ποιες περιπτώσεις ένας μαθητής μπορεί να ζητήσει την επαναβαθμολόγηση του γραπτού του; Σε ποιον πρέπει να αποτανθώ;
Αναβαθμολόγηση γραπτών γίνεται σε οποιαδήποτε τάξη. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία μέσα σε 5 εργάσιμες ημέρες από την έκδοση των προαγωγικών και απολυτηρίων αποτελεσμάτων εξεταστικής περιόδου Μαΐου - Ιουνίου οι κηδεμόνες των μαθητών ή οι ίδιοι εφόσον είναι ενήλικες, μπορούν να ζητήσουν την αναβαθμολόγηση ενός ή περισσοτέρων γραπτών τους, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στο σχολείο φοίτησης τους μαζί με το προβλεπόμενο κάθε φορά παράβολο. Επίσης όσοι εξετάζονται προφορικά αντί γραπτά μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να ζητήσουν επανεξέταση στα μαθήματα που υστέρησαν.

Ν.2009/92 Αρ.19

Για την αναβαθμολόγηση κάθε γραπτού δοκιμίου προαγωγικών, απολυτηρίων και κατατακτηρίων εξετάσεων μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, εκδίδεται παράβολο, το οποίο αποτελεί δημόσιο έσοδο. Το ύψος του παραβόλου αυτού καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών.

Π.Δ. 123/87 Αρ. 5

(όπως τροποποιήθηκε με τα Π.Δ. 232/88 και το Π.Δ.185/90)

§1.Μέσα σε 5 εργάσιμες ημέρες από την έκδοση των προαγωγικών και απολυτηρίων αποτελεσμάτων εξεταστικής περιόδου Μαΐου - Ιουνίου οι κηδεμόνες των μαθητών ή οι ίδιοι εφόσον είναι ενήλικες, των δημοσίων λυκείων καθώς και των ΤΕΣ μπορούν να ζητήσουν την αναβαθμολόγηση ενός ή περισσοτέρων γραπτών δοκιμίων τους, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στο σχολείο φοίτησης τους μαζί με το προβλεπόμενο κάθε φορά παράβολο.

§8. Τα γραπτά δοκίμια των ανακεφαλαιωτικών εξετάσεων περιόδου Ιουνίου καθώς και εκείνα των μαθημάτων που διδάσκονται κατά το πρώτο ήμισυ του διδακτικού έτους και εξετάζονται κατά τις ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις Ιανουαρίου, των δημοσίων και ιδιωτικών Γυμνασίων, υπόκεινται σε αναβαθμολόγηση με τις ίδιες προϋποθέσεις και διαδικασίες που καθορίζονται στις ανωτέρω παραγράφους αυτού του άρθρου.

Π.Δ. 376/93 Αρ.35

§3.Μαθητές σχολείων Δ.Ε. οι οποίοι σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις εξετάζονται προφορικά αντί γραπτά, (σε υποκατάσταση γραπτής εξέτασης από προφορική) εφόσον υστέρησαν σε κάποια μαθήματα κατά τις προαγωγικές ή απολυτήριες εξετάσεις Ιουνίου ή απορρίφθησαν κατά την εξεταστική περίοδο Σεπτεμβρίου, δύνανται, εφόσον το επιθυμούν να ζητήσουν επανεξέταση στα μαθήματα που υστέρησαν. Η νέα αυτή εξέταση πραγματοποιείται στο σχολείο που φοίτησαν ενώπιον επιτροπής συγκροτούμενης από το Δ/ντή και δύο καθηγητές ειδικότητας ή συγγενούς ειδικότητας για κάθε μάθημα.

Η αίτηση για επανεξέταση υποβάλλεται στο σχολείο φοίτησης σε προθεσμία που ορίζεται από το Π.Δ. 123/87.

5. Οι καθηγητές μας απειλούν ότι θα αναβληθεί η 5ήμερη για τη χρονιά μας. Έχουν το δικαίωμα;
Τις εκδρομές επιβάλλουν εκπαιδευτικοί λόγοι οι οποίοι απορρέουν από τον παιδαγωγικό-μορφωτικό χαρακτήρα του σχολείου, και επομένως κρίνεται σκόπιμο να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για την πραγματοποίησή τους.

Ωστόσο για να πραγματοποιηθεί η 5νθήμερη εκδρομή απαιτείται να υπάρχουν συνοδοί εκπαιδευτικοί. Η νομοθεσία δεν καθιστά υποχρεωτική τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στις πολυήμερες εκδρομές γεγονός που σημαίνει ότι αν δεν εξασφαλιστεί ο απαιτούμενος αριθμός των συνοδών δεν μπορεί να γίνει η εκδρομή

Ωστόσο, το θέμα της πολυήμερης εκδρομής σε καμιά περίπτωση, δεν μπορεί να γίνει όχημα απειλής από τη μεριά των εκπαιδευτικών προκειμένου να επιτευχθεί ο α ή β στόχος τους.

Υπουργική Απόφαση Γ2/13324/01-02-2006

ΘΕΜΑ:  «Σχολικοί περίπατοι και εκπαιδευτικές εκδρομές μαθητών Δημοσίων και Ιδιωτικών σχολείων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης»

Προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση ημερήσιας και πολυήμερης εκπαιδευτικής εκδρομής
1. Για την πραγματοποίηση των εκπαιδευτικών εκδρομών (ημερήσιων και πολυήμερων) απαιτούνται:
α. Απόφαση του Συλλόγου των Διδασκόντων Καθηγητών του σχολείου, η οποία λαμβάνεται τουλάχιστον ένα (1) μήνα πριν από την πραγματοποίηση των πολυήμερων εκδρομών κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου και τουλάχιστον σαράντα (40) ημέρες πριν από την πραγματοποίηση των πολυήμερων εκδρομών κατά το χρονικό διάστημα Μαρτίου-Μαΐου, καθώς και δεκαπέντε (15) τουλάχιστον ημέρες πριν από την πραγματοποίηση των ημερήσιων εκδρομών. Στην απόφαση ορίζονται απαραιτήτως:

Συμμετοχή στην εκδρομή των ¾ του αριθμού των μαθητών της τάξης ή του σχολείου. Ειδικά για τις πολυήμερες εκδρομές των μαθητών των Τ.Ε.Ε. απαιτείται η συμμετοχή των ¾ των μαθητών της τάξης ή του τομέα ή της ειδικότητας. Σχολεία με μικρό αριθμό μαθητών στη Γ΄ τάξη είναι δυνατόν να πραγματοποιούν πολυήμερες εκδρομές μετά από σύμπραξη-συνεργασία με άλλα σχολεία και με τη σύμφωνη γνώμη του Διευθυντή Δ.Ε.

6. Ο καθηγητής των μαθηματικών δεν με πάει μία. Εκτός του ότι με βαθμολογεί χαμηλά συστηματικά βρίσκει την ευκαιρία για διάφορα σχολιάκια σε βάρος μου την ώρα του μαθήματος. Έχω δικαίωμα να κάνω αναφορά κάπου εκτός σχολείου, όπου θα τον στηρίξουν, στο υπουργείο παιδείας ίσως;
Προβλήματα αυτού του χαρακτήρα πρέπει να λύνονται με διάλογο. Σε καμιά περίπτωση ο εκπαιδευτικός δεν έχει το δικαίωμα ούτε να βαθμολογεί άδικα ούτε πολύ περισσότερο, εκμεταλλευόμενος τις σχέσεις εξουσίας, να ειρωνεύεται το μαθητή/τρια.

Εάν δεν έχει αποτέλεσμα μια συζήτηση με τον εκπαιδευτικό και το μαθητή/τρια ή με τον γονέα του μαθητή/τριας, τότε το θέμα πρέπει να έρθει στο σύλλογο των εκπαιδευτικών. Αν και μετά από αυτό ο μαθητής /τρια θεωρεί ότι το πρόβλημα συνεχίζεται τότε ο γονέας του μαθητή πρέπει να εκθέσει το πρόβλημα στη Διεύθυνση Εκπαίδευσης στην οποία υπάγεται το σχολείο.

7. Με έπιασαν να καπνίζω εκτός αίθουσας στο διάλειμμα και με απειλούν με αποβολή. Παίζει κάτι τέτοιο ή είναι φούμαρα;
Πρόσφατες μελέτες στην Ελλάδα έδειξαν ότι ένα υψηλό ποσοστό μαθητών του Γυμνασίου και του Λυκείου καπνίζουν συστηματικά. Το κάπνισμα είναι βέβαια ένα κοινωνικό φαινόμενο, που δεν περιορίζεται στα σχολεία ή στις νεανικές ηλικίες και δεν αντιμετωπίζεται μόνο με απαγορεύσεις και απειλές κυρώσεων.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία «Δεν επιτρέπεται στους μαθητές, τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, να καπνίζουν στους χώρους του σχολείου» Ωστόσο σύμφωνα με την ίδια νομοθεσία «το κάπνισμα δεν ν` αντιμετωπίζεται ως πειθαρχικό παράπτωμα. Στους μαθητές που τυχόν καπνίζουν θα πρέπει να γίνονται συστάσεις και να εξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους δεν πρέπει να καπνίζουν. Το πρόβλημα αναμφισβήτητα είναι δυσκολότερο στο Λύκειο και η ευθύνη των εκπαιδευτικών είναι ακόμη βαρύτερη εκεί. Οι σύλλογοι των διδασκόντων σε κάθε μονάδα και ο κάθε εκπαιδευτικός πρέπει να αντιμετωπίσουν το θέμα ανάλογα με τις ιδιομορφίες και ανάγκες κάθε μονάδας».

Εγκύκλιος Γ2/89/09-01-1990 ΥΠ.Ε.Π.Θ.  Μαθητές και κάπνισμα

Έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία. … Τα σχολεία έχουν την υποχρέωση να μην επιτρέψουν τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα ενθαρρύνει την εξάπλωση του καπνίσματος. Η κύρια ευθύνη ανήκει κατ` ανάγκην στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, τόσο στους διευθυντές των σχολείων όσο και σε όλους τους διδάσκοντες και είναι μέρος της όλης παιδαγωγικής λειτουργίας. Μέσα σ` αυτό το πλαίσιο και με στόχο τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα αποθαρρύνει το κάπνισμα και θα μειώσει την κοινωνική αποδοχή του, ορισμένα μέτρα είναι απαραίτητα:

1. Κατά πρώτο λόγο, απαιτείται ενημέρωση των μαθητών, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και τις δυνατότητες ν` αποφύγουν τη συνήθεια. …

2. Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν πρότυπα για τους μαθητές, που δέχονται από αυτούς έμμεσα και άμεσα μηνύματα για το τι είναι κοινωνικά αποδεκτό και επιθυμητό. Πρέπει λοιπόν ν` αποφεύγουν, κατά το δυνατόν, να καπνίζουν δημόσια στους χώρους του σχολείου, γιατί έτσι το παράδειγμά τους αναιρεί όσα μπορούν να ειπούν στους μαθητές.

3. Δεν επιτρέπεται στους μαθητές, τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, να καπνίζουν στους χώρους του σχολείου.

Το κάπνισμα δεν πρέπει όμως ν` αντιμετωπίζεται ως πειθαρχικό παράπτωμα. Στους μαθητές που τυχόν καπνίζουν θα πρέπει να γίνονται συστάσεις και να εξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους δεν πρέπει να καπνίζουν. Το πρόβλημα αναμφισβήτητα είναι δυσκολότερο στο Λύκειο και η ευθύνη των εκπαιδευτικών είναι ακόμη βαρύτερη εκεί. Οι σύλλογοι των διδασκόντων σε κάθε μονάδα και ο κάθε εκπαιδευτικός πρέπει να αντιμετωπίσουν το θέμα ανάλογα με τις ιδιομορφίες και ανάγκες κάθε μονάδας.

ΥΙ/Γ.Π./Οικ. 76017/29-07-2002 ΦΕΚ 1001 τ. Β΄ Απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, μεταφορικά μέσα και μονάδες παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ (ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ)

Έχοντας υπόψη τις διατάξεις … αποφασίζουμε:

Ι. Απαγορεύουμε το κάπνισμα στους παρακάτω αναφερόμενους χώρους.

…

γ. Σε όλους τους χώρους που παρέχεται εκπαίδευση όπως:

1) Σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Δημόσια ή Ιδιωτικά).

2) Σχολεία Δευτεροβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δημόσια ή Ιδιωτικά).

3) Πανεπιστήμια, Τεχνολογικά Ιδρύματα και γενικά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

4) Φροντιστήρια

δ. Στα νηπιαγωγεία, παιδικούς σταθμούς, βρεφονηπιακούς σταθμούς, παιδότοπους.

Στα κτίρια των Δημοσίων Υπηρεσιών, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύονται και επιχορηγούνται από το Κράτος, Οργανισμών και άλλων Ιδρυμάτων (Ο.Τ.Ε., Δ.Ε.Η., ΕΛ.ΤΑ. κλπ.) στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα, Ιδιωτικές Κλινικές, Κέντρα Υγείας, Ιατρεία Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου (Ι.Κ.Α., κλπ.), ορίζονται ειδικοί χώροι (καπνιστήρια), στους οποίους θα υπάρχει ισχυρή εγκατάσταση συστήματος εξαερισμού για τους εργαζόμενους καπνιστές.
Τα ανωτέρω ισχύουν και για τα σχολεία, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και για τα Φροντιστήρια, μόνο για το προσωπικό που επιθυμεί να καπνίσει, για δε τις σχολές τις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τους εργαζόμενους (επιστημονικό και διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό) και για τους φοιτητές.
Οι χώροι θα οριστούν από τους διευθυντές - προϊσταμένους των αρμοδίων φορέων ανάλογα με τις ανάγκες τους, με σκοπό να μην παρεμποδίζεται η ουσιαστική λειτουργία της υπηρεσίας.

8. Θέλω να κάθομαι στο θρανίο με μια κοπελιά. Είναι δικαίωμά μου ή όχι; Υπάρχει τέλος πάντων κανόνας που να λέει με ποιους να καθόμαστε;
Σε ένα δημοκρατικό σχολείο η παραπάνω ερώτηση δεν έχει καμιά ουσία με την έννοια ότι ο μαθητής/τρια μπορεί να κάθεται στο θρανίο με αυτόν/ήν που επιλέγει. Ωστόσο, στα θέματα αυτά υπάρχουν μερικές φορές και άλλες παράμετροι. Παράδειγμα ο εκπαιδευτικός έχει το δικαίωμα, εφόσον θεωρήσει ότι μια συγκεκριμένη «συγκατοίκηση» δημιουργεί πρόβλημα (αταξία, παρακώλυση του μαθήματος κλπ) να επέμβει ή και να καθορίσει τη διάταξη μέσα στην τάξη, κυρίως σε μικρές τάξεις, σπάνια σε μεγαλύτερες. Παράδειγμα μπορεί να τοποθετήσει τους μαθητές/τριες στα θρανία με αλφαβητική σειρά, όπως γίνεται με τον χωρισμό τμημάτων.

9. Λέγονται διάφορα για τα κινητά τον τελευταίο καιρό στο σχολείο μου και κάτι ακούω ότι ο λυκειάρχης θα τα απαγορεύσει. Μπορεί; Προβλέπεται αυτό κάπου;
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία η χρήση των κινητών τηλεφώνων απαγορεύεται μόνο στις αίθουσες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια των διδακτικών ωρών.

Εγκύκλιος Γ2/2827/30-01-2003 ΥΠ.Ε.Π.Θ.

Χρήση κινητών τηλεφώνων

Προκειμένου να μην παρακωλύεται η ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων; σας υπενθυμίζουμε ότι εξακολουθεί να ισχύει η με αρ. πρ. Γ2/4696/10-09-2001 εγκύκλιος της Υπηρεσίας μας, η οποία απαγορεύει τη χρήση των κινητών τηλεφώνων στις αίθουσες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια των διδακτικών ωρών.

10. Στον πίνακα της τάξης μου ήταν γραμμένη μια βρισιά για μια καθηγήτρια. Ο Διευθυντής απείλησε όλη την τάξη με ομαδική αποβολή αν δεν βρισκόταν αυτός που έγραψε τις βωμολοχίες. Έχει τέτοιο δικαίωμα;

Δεν έχει τέτοιο δικαίωμα. Σύμφωνα με την νομοθεσία δεν υπάρχει διάταξη που να επιτρέπει ομαδική αποβολή μαθητών από τα μαθήματα τους, ούτε αποβολή εκ περιτροπής.

Εγκύκλιος Γ2/6563/21-11-1996 ΥΠ.Ε.Π.Θ.

Δεν υπάρχει διάταξη που να επιτρέπει ομαδική αποβολή μαθητών από τα μαθήματα τους, ούτε αποβολή εκ περιτροπής. Κάτι τέτοιο θα ήταν αντιπαιδαγωγικό και όχι σύμφωνο με το πνεύμα και τους στόχους της εκπαίδευσης.

Άλλωστε δεν είναι δυνατόν να επιβάλλεται κύρωση σε μαθητές που δεν διαπιστώθηκε η προσωπική τους ευθύνη και η παρέκκλιση τους από την « προσήκουσα διαγωγή », όπως αυτή περιγράφεται στο Π.Δ. 104/79

11. Ζητήσαμε να παρευρίσκεται το δεκαπενταμελές στη συνεδρίαση του συλλόγου των καθηγητών που είχε θέμα την τιμωρία ενός συμμαθητή μας για κάποιο παράπτωμα. Μας το απαγόρευσαν. Έχουν το δικαίωμα;
Δεν έχουν τέτοιο δικαίωμα. Σύμφωνα με τη νομοθεσία σε κάθε περίπτωση που συζητούνται στο σύλλογο των καθηγητών πειθαρχικά θέματα παραβρίσκονται στις σχετικές συνεδριάσεις με δικαίωμα λόγου και οι εκπρόσωποι των μαθητών.

Γ2/4094/23.9.86 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Αρ.3

5.Μαθητής παραπεμπόμενος για παράπτωμα στο σύλλογο των καθηγητών, έχει δικαίωμα της απολογίας.

6.Σε κάθε περίπτωση που συζητούνται στο σύλλογο των καθηγητών πειθαρχικά θέματα παραβρίσκονται στις σχετικές συνεδριάσεις με δικαίωμα λόγου και οι εκπρόσωποι των μαθητών.

Ε3/873/31/31.12.84 ΥΠ.Ε.Π.Θ.

Διευκρινίζουμε ότι στις συνεδριάσεις του συλλόγου των καθηγητών όταν συζητούνται πειθαρχικά θέματα μαθητών, οι εκπρόσωποι των μαθητών παρευρίσκονται με δικαίωμα μόνο λόγου και αποχωρούν κατά την ώρα της διάσκεψης και ψηφοφορίας.

12. Στο σχολείο μας το δεκαπενταμελές αποφάσισε να έχουμε και εμείς γνώμη όταν συζητά ο σύλλογος των εκπαιδευτικών πολιτιστικές, αθλητικές και γενικά μαθητικές δραστηριότητες. Έχουμε τέτοιο δικαίωμα;

Βεβαίως.

ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Γ2/4094/23.9.86 Δ/γή ΥΠ.Ε.Π.Θ.( Φ.Ε.Κ. 619 τ. Β΄)

Άρθρο 6  ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Στις συνεδριάσεις του συλλόγου των καθηγητών, όταν συζητιούνται πολιτιστικές, αθλητικές και γενικά μαθητικές δραστηριότητες (π.χ. συγκρότηση βιβλιοθήκης, μορφωτικές επισκέψεις και εκδρομές, διοργάνωση σχολικών εορτών, δημιουργία και συντήρηση σχολικού μουσείου κ.λ.π.) συμμετέχει με δικαίωμα λόγου, το προεδρείο του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου.

13. Ζητήσαμε από την Λυκειάρχη να μπορούμε να τοποθετούμε κάπου στο χώρο του σχολείου τις ανακοινώσεις μας για διάφορα μαθητικά θέματα. Μας είπε ότι κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται. Έχει δίκιο;

Όχι. Τα μαθητικά συμβούλια μπορούν να αναρτούν μέσα στο σχολικό χώρο, σε πίνακα ανακοινώσεων, τα μαθητικά θέματα που αυτά θεωρούν ότι πρέπει να προβάλλουν. 

ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Γ2/4094/23.9.86 Δ/γή ΥΠ.Ε.Π.Θ.( Φ.Ε.Κ. 619 τ. Β΄)

Άρθρο 6,  ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

4. Η ελευθερία της έκφρασης αναγνωρίζεται ως βασικό μέσο αγωγής και επικοινωνίας. Το δικαίωμα αυτό στο σχολικό περιβάλλον υλοποιείται με τα παρακάτω:

α) Με ευθύνη του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου υπάρχει στο σχολείο πίνακας μαθητικών ανακοινώσεων για μαθητικά θέματα. H διεύθυνση του σχολείου θα πρέπει, σε συνεννόηση με το μαθητικό συμβούλιο, να παραχωρήσει το χώρο που θα αναρτηθεί ο πίνακας σε κεντρικό σημείο του σχολείου. Ευνόητο είναι πως ο πίνακας αυτός θα χρησιμοποιείται και από τις μαθητικές κοινότητες, για μαθητικά θέματα.

14. Εξαιτίας κάποιου ο οποίος χάλασε την ηλεκτρική εγκατάσταση του σχολείου μας ζήτησαν να ανοίξουμε τις τσάντες μας για να δουν αν έχουμε κατσαβίδια. Νομίζω ότι αυτό είναι προσβλητικό. Επιτρέπονται τέτοιες έρευνες στα σχολεία;

Δεν επιτρέπονται αυτού του τύπου οι έρευνες στα σχολεία.

15. Με αφορμή κάτι κοπέλες από άλλο τμήμα που φορούσαν κοντές φούστες η λυκειάρχης μας έκανε μια διάλεξη για το «προκλητικό ντύσιμο» και είπε ότι θα ελέγχει τι φοράμε. Η απορία μου είναι ποιος κανονίζει τι είναι «προκλητικό ντύσιμο»…

 ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Γ2/4094/23.9.86 Δ/γή ΥΠ.Ε.Π.Θ.

Φ.Ε.Κ. 619 τ. Β΄

Άρθρο 6    ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

5. Η αμφίεση μέσα στο σχολείο ανήκει στην προσωπική ευθύνη των ίδιων των μαθητριών και των μαθητών. Η μαθητική κοινότητα έχει το δικαίωμα να επεμβαίνει, όταν παρατηρούνται ακρότητες ή εκκεντρισμοί και να συστήνει συμμόρφωση σε ότι θεωρείται αντικειμενικά ευπρεπές και είναι πλατιάς κοινωνικής αποδοχής. Τα οποιαδήποτε προβλήματα όμως σχετικά με την εμφάνιση των μαθητριών ή των μαθητών αντιμετωπίζονται με πνεύμα διαλόγου, καλής θέλησης και με συνεννόηση των μαθητικών κοινοτήτων με τη διεύθυνση του σχολείου, το σύλλογο των καθηγητών και το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων. Αν ανάλογο θέμα παραπεμφθεί για συζήτηση και απόφαση στο σύλλογο των καθηγητών, όπου ανήκει και η όποια τελική απόφαση, στη συζήτηση του συλλόγου καθηγητών παραβρίσκονται, με δικαίωμα λόγου, ο πρόεδρος της μαθητικής κοινότητας, στην οποία ανήκει η μαθήτρια ή ο μαθητής που κρίνεται, καθώς και το τριμελές προεδρείο του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου.

http://www.alfavita.gr/fakeloi/fakel20071118a.php#a1

Παναγιώτης Πάπουλης