Οριοθέτηση των διαπροσωπικών σχέσεων.
Η σχολική τάξη είναι μια κοινωνική ομάδα, τα μέλη της οποίας αλληλοεπηρεάζονται. Ο εκπαιδευτικός ενεργεί με βάση το πώς ερμηνεύει τη συμπεριφορά των μαθητών, οι μαθητές ερμηνεύουν και αντιδρούν ανάλογα στη συμπεριφορά του εκπαιδευτικού και γενικότερα, η δράση της μιας πλευράς επηρεάζει τη δράση της άλλης πλευράς. Σ’ αυτό το αλληλεπιδραστικό πεδίο διαμορφώνονται οι διαπροσωπικές σχέσεις. Τον επικοινωνιακό, αλληλεπιδραστικό χαρακτήρα των διαπροσωπικών σχέσεων εκπαιδευτικού και μαθητών προσδιορίζουν δύο διαστάσεις. Η μια είναι η λειτουργική πλευρά, δηλαδή οι συμπεριφορές εκπαιδευτικού- μαθητών και οι προκύπτουσες αλληλεπιδράσεις. Για παράδειγμα, πόσο ο εκπαιδευτικός δίνει ελευθερία στους μαθητές, αν τους σέβεται, αν είναι δημοκρατικός, πόσο οι μαθητές μπορούν να αυτενεργούν, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να εκφράζουν την άποψή τους, να ασκούν κριτική ή αν ο εκπαιδευτικός είναι αυστηρός, αν τους χειραγωγεί και αν οι μαθητές είναι αναγκασμένοι να πειθαρχούν και να συμμορφώνονται. Η άλλη διάσταση έχει συναισθηματικό περιεχόμενο. Δηλαδή, ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές δημιουργούνται είτε θετικά συναισθήματα (αμοιβαία συμπάθεια, αποδοχή , αμοιβαίος σεβασμός) είτε αρνητικά συναισθήματα (αμοιβαία αντιπάθεια, απόρριψη, αποστροφή). Παίρνοντας από τις δύο αυτές διαστάσεις τη θετική πλευρά (αυτονόμηση…, συμπάθεια…), έχουμε την εικόνα των καλών διαπροσωπικών σχέσεων.
Στο πλαίσιο των καλών διαπροσωπικών σχέσεων ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές υπερβαίνουν τις τυπικές συμπεριφορές που απορρέουν από τους ρόλους τους. Συζητούν μαζί, συλλογίζονται μαζί κι ευχαριστιούνται από τη μεταξύ τους συντροφιά. Έχουν τη συναίσθηση ενός κοινού δεσμού, που είναι στην ουσία έκφραση κοινών ενδιαφερόντων, κοινών απόψεων και κοινού τρόπου σκέψης. Μεταξύ τους υπάρχει αρμονική συνεργασία, αποδοχή, προσπάθεια για αποφυγή απογοήτευσης, διάθεση για αστεία, διάθεση και προσπάθεια για ικανοποίηση των ατομικών ενδιαφερόντων και αναγκών.
Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τους μαθητές αποτελούν τον πυρήνα για κάθε παιδαγωγικό ενέργημα και έχουν άμεση επίδραση στη μαθησιακή και κοινωνική συμπεριφορά των μαθητών. Όταν οι μαθητές έλκονται από το ενδιαφέρον και τη φιλική διάθεση ενός εκπαιδευτικού, είναι αναμενόμενο και το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκει ο εν λόγω εκπαιδευτικός να γίνει γι’ αυτούς ελκυστικό και η στάση τους για τη μάθηση να βελτιωθεί, πράγμα που θα επηρεάσει θετικά και την επίδοσή τους. Οι μαθητές που συμπαθούν τον εκπαιδευτικό γίνονται ενεργητικοί στις δραστηριότητες της τάξης, δεν δημιουργούν προβλήματα συμπεριφοράς, δέχονται πρόθυμα τις προσπάθειές του να τους επηρεάσει.
Η επίδοση είναι ένα στοιχείο που, σύμφωνα με τους ερευνητές, επηρεάζει την αλληλεπίδραση εκπαιδευτικού και μαθητών. Από παλαιότερες αλλά και από σύγχρονες μελέτες προκύπτει ότι αρκετοί εκπαιδευτικοί συνήθως δίνουν στους μαθητές υψηλής επίδοσης πολλές ευκαιρίες να συμμετέχουν στο μάθημα, τους παρακινούν να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, αφιερώνουν πολύ χρόνο σ’ αυτούς, τους παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη, δίνουν έμφαση στις επιτυχημένες τους προσπάθειες, ενώ παραβλέπουν τα σημεία άγνοιας και λαθών τους και παρακάμπτουν τα προβλήματα πειθαρχίας. Αντίθετα, στους μαθητές χαμηλής επίδοσης ασκούν δυσμενή κριτική για τις αποτυχημένες τους προσπάθειες, δεν τους ενθαρρύνουν να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, δεν τους προσφέρουν μαθησιακή υποστήριξη, ειδικά όταν η χαμηλή επίδοση συνοδεύεται και από αδιαφορία συμμετοχής. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα συνδέουν την παραβατική συμπεριφορά με την επίδοση, με αποτέλεσμα να θεωρούν ως ταραξίες τους μαθητές χαμηλής επίδοσης και να τους επιπλήττουν συχνότερα. Οι καλοί μαθητές αμείβουν με την πρόοδό τους τις προσπάθειες του εκπαιδευτικού και επιβεβαιώνουν την επαγγελματική του επάρκεια. Οι μαθητές χαμηλής επίδοσης αποτελούν γι’ αυτόν δείκτη της προσωπικής του αποτυχίας, πράγμα που του προκαλεί ανασφάλεια, η οποία μπορεί με τη σειρά της να επιφέρει αλλοίωση των συναισθημάτων του, για τους συγκεκριμένους μαθητές. Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά μπορεί να καλλιεργήσει στην ομάδα των καλών μαθητών τη διάκριση και το προβάδισμα και να αυξήσει την αποξένωση των αδύνατων μαθητών. Ορισμένοι όμως εκπαιδευτικοί εκφράζουν διαφορετική στάση ως προς την αντιμετώπιση των αδύνατων μαθητών. Αναφέρουν ότι ασχολούνται εξατομικευμένα μαζί τους, ότι εκδηλώνουν προς αυτούς συναισθήματα αποδοχής και συμπάθειας, ότι εστιάζουν την προσοχή τους στη δημιουργία κινήτρων.
Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικών - μαθητών παίζουν σημαντικό ρόλο στο παιδαγωγικό/διδακτικό πλαίσιο του σχολείου και καλό θα ήταν ο κάθε εκπαιδευτικός να συμπεριλάβει την ανάπτυξή τους στους στόχους του και να λαμβάνει υπόψη του τους παράγοντες που τις επηρεάζουν. Στο ολοήμερο σχολείο που ο χρόνος παραμονής των μαθητών παρατείνεται και ο χρόνος συναισθηματικής επαφής με το οικογενειακό περιβάλλον μειώνεται, είναι ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη των παιδιών για έκφραση συναισθημάτων, αναγνώριση, ασφάλεια και αυτό θα επιτευχθεί μέσα από ένα δίκτυο καλών διαπροσωπικών σχέσεων με τους εκπαιδευτικούς.
ΧΑΡΑ ΜΑΝΤΙΚΑ - ΑΝΝΑ ΜΑΡΑΝΤΗ - ΒΑΣΩ ΜΗΤΣΙΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου